Ceudod y trwyn

Y Ceudod trwynol
	Pen a gwddf
	Conducting passages
Manylion
Dynodwyr
Lladin	cavum nasi; cavitas nasi
MeSH	A04.531.449
TA	A06.1.02.001
FMA	54378
	Anatomeg [golygu ar Wicidata]

Mae'r ceudod trwynol (fossa trwynol, neu'r llwybr trwynol) yn ofod mawr o aer uwchben a thu ôl i'r trwyn yng nghanol yr wyneb. Mae pob ceudod yn barhad o un o'r ddwy ffroen.

Swyddogaeth

Gall y term "ceudod trwynol" gyfeirio at bob un o ddwy ochr y trwyn neu i'r ddwy ochr gyda'u gilydd. Mae'r ddau geudod trwynol yn cyflyru'r awyr sydd i'w derbyn gan ardaloedd eraill y llwybr anadlu. Oherwydd yr arwynebedd mawr a ddarperir gan y conchae trwynol (a elwir hefyd yn tyrbinates), cynhesir neu oerir yr aer sy'n pasio trwy'r ceudod trwynol i hyd at 1 gradd o dymheredd y corff. Yn ogystal, mae'r aer yn cael ei llaethu, ac mae llwch a materion gronynnol eraill yn cael eu diosg gan y vibrissae sef y blew byr, trwchus, sy'n bresennol yn y cyntedd. Mae mwcosa cyfan y ffosau trwynol wedi'u gorchuddio â blanced o fwcws, sy'n gorwedd yn arwynebol i'r cilia microsgopig ac mae hefyd yn hidlo aer. Mae cilia'r epitheliwm anadlol yn symud y mwcws sydd wedi'i ryddhau a'r mater gronynnol yn ddiweddarach tuag at y pharyncs lle mae'n mynd i'r esoffagws ac yn cael ei dreulio yn y stumog. Mae'r ceudod trwynol hefyd yn cynnwys yr ymdeimlad o arogli ac yn cyfrannu'n fawr i'r teimlad o flasu trwy ei basio yn ôl gyda'r geg drwy'r choanae.

Waliau

Mae wal ochrol pob ceudod trwynol yn cynnwys y maxilla yn bennaf. Fodd bynnag, mae yna ddiffyg sy'n cael ei ddi-golledu gan y plât perpendicwlar o'r asgwrn palatîn, y plât pterygoid cymedrol, y labyrinth ethmoid a'r concha israddol. Mae'r sinysau paranasal wedi'u cysylltu â'r ceudod trwynol trwy orifau bychan o'r enw ostia. Mae'r rhan fwyaf o'r ostia hyn yn cyfathrebu â'r trwyn trwy'r wal trwynol ochrol, trwy iselder lled-lunar ynddo a elwir yn infundibulum. Mae'r infundibulum wedi'i rhwymo'n gyfochrog gan amcanestyniad a elwir yn broses uncinate.

Mae to pob ceudod trwynol yn cael ei ffurfio yn ei thrydedd uchaf i'r hanner gan yr asgwrn trwynol ac yn fwy israddol gan gyffyrdd y cartilag uchaf ochrol a'r septwm trwynol. Mae meinwe a chroen cysylltiol yn gorchuddio'r cydrannau tynog a chartilaginous dorsum y trwyn.

Mae llawr y ceudodau trwynol, sydd hefyd yn ffurfio to y geg, yn cynnwys esgyrn y palad caled: y plât llorweddol yr asgwrn palatin am yn ol a phroses palatina'r maxilla i'r blaen. Ym mlaen y ceudod trwynol mae'r ffosen trwynol a'r agoriad allanol, tra bod y cefn yn cydweddu, drwy'r coanae, i'r nasopharynx.

Rhennir y ceudod trwynol yn ddau ar esgyll fertigol o'r enw septwm trwynol. Ar ochrau'r ceudod trwynol mae tri tyfiant allanol llorweddol o'r enw conchae trwynol ("concha" unigol) neu tyrbinatau. Mae'r tyrbinatau hyn yn amharu ar y llif awyr, gan gyfeirio aer tuag at yr epitheliwm oleffadol ar wyneb y tyrbinatau a'r septwm. Mae'r organ vomeronasal wedi ei lleoli yng nghefn y septwm ac mae ganddi rôl yn darganfod pheromone.

Cilia a mwcws

Mae Cilia a mwcws ar hyd wal y tu mewn i'r ceudod trwynol yn trapio ac yn tynnu llwch a pathogenau o'r awyr wrth iddo lifo trwy'r ceudod trwynol. Mae'r cilia'n symud y mwcws i lawr y ceudod trwynol i'r pharyncs, lle y gellir ei lyncu.

Segmentau

Rhennir y ceudod trwynol yn ddwy ran: y segment resbiradol a'r segment olfactory.

Mae'r segment resbiradol yn cynnwys y rhan fwyaf o bob fossa trwynol ac mae'n cael ei leinyni â epitheliwm colofn pseudostratig ciliaidd (a elwir hefyd yn epitheliwm resbiradol). Lleolir y conchae, neu'r tyrbinatau, yn y rhan hon. Mae gan y tyrbinatau lamina propria vascularisaidd iawn (meinwe erectile) sy'n caniatáu i esgyrnau eu mwcosa gael eu hymgorffori â gwaed, gan gyfyngu ar lif awyr ac achosi aer yn cael ei gyfeirio i ochr arall y trwyn, sy'n gweithredu trwy siyntio gwaed allan o'i tyrbinatau. Mae'r cylch hwn yn digwydd pob rhyw ddwy awr a hanner.
Mae'r segment olfactory wedi'i lieinio â math arbenigol o epitheliwm colofn pseudostratig, a elwir yn epitheliwm olfactory, sy'n cynnwys derbynyddion ar gyfer yr ymdeimlad o arogli. Mae'r segment hwn wedi'i leoli yn ac o dan mwcosa to pob ceudod trwynol ac ochr medial pob twrbinad canol. Mae'r rhannau histolegol yn ymddangos yn felyn-frown oherwydd presenoldeb pigmentau lipofusin. Mae mathau o gelloedd mwcosol olefachaidd yn cynnwys niwrolau deubegwn, celloedd cefnogol (sustentacular), celloedd basal a chwarennau Bowman. Mae axonau'r niwronau deubegwn yn ffurfio nerf olfactory (nerf cranial I) sy'n mynd i'r ymennydd trwy'r plât cribiform. Mae chwarennau Bowman yn chwarennau serws yn y lamina propria, y mae eu secretions yn trapio ac yn toddi sylweddau odorifferaidd.

Cyflenwad gwaed

Mae cyflenwad gwaed cyfoethog i'r ceudod trwynol. Mewn rhai anifeiliaid, fel cŵn, mae'r gwelyau capilari sy'n llifo trwy'r ceudod trwynol yn helpu i oeri llif y gwaed i'r ymennydd.

Daw'r cyflenwad gwaed o ganghennau o'r rhydweli carotid mewnol ac allanol, gan gynnwys canghennau rhydweli'r wyneb a'r rhydweli maxilar. Y rhydwelïau a enwir yn y trwyn yw:

Arteriau palatin Spheropalatine a Mwyaf, canghennau o'r rhydweli maxilarry.
Rhydweli ethmoidal blaenorol a rhydweli ethmoidal posterior, canghennau'r rhydweli offthalmig
Canghennau Septal y rhydweli llafur uwchraddol, cangen o'r rhydweli wyneb, sy'n cyflenwi ffos y ceudod trwynol.

Nerfogaeth

Mae nerfogaeth y ceudod trwynol sy'n gyfrifol am yr ymdeimlad o arogli trwy'r nerf olfactory, sy'n anfon ffibrau microsgopig o'r bwlb olfactory trwy'r plât cribriform i gyrraedd pen y ceudod trwynol.

Mae nerfogaeth synhwyraeth cyffredinol trwy ganghennau'r nerf trigeminaidd (V1 a V2):

Nerf Nasociliary (V₁)
Nerf Nasopalatine (V₂)
Canghennau trwynol ol y nerf Maxillary (V2)

Mae dau lwybr yn y ceudod trwynol, ddim i'w drysu â phibellau. Mae'r ceudod trwynol cyfan yn cael ei nerfogaethu gan ffibrau awtonomeg. Mae nerfogaeth cydymdeimladol i bibellau gwaed y mwcosa yn gwneud iddynt gyfyngu, tra bod rheolaeth y secretiad gan y chwarennau mwcws yn cael ei gario ar ffibrau nerfau parasympathetic postganglionig sy'n deillio o nerf y wyneb.

Clefydau

Mae afiechydon y ceudod trwynol yn cynnwys heintiau firaol, bacteriaidd a ffwngaidd, tiwmorau ceudodau trwynol, yn feiniog a llawer mwy aml yn falaen, yn ogystal â llid y mwcosa trwynol. Gall llawer o broblemau effeithio ar y trwyn, gan gynnwys:

Septwm wedi'i ddosbarthu - symudiad y wal sy'n rhannu'r ceudod trwynol yn ei hanner
Polyps Trwynol - tyfiant meddal sy'n datblygu ar leinin y trwyn neu'r sinysau
Gwaedlif y trwyn
Rhinitis - llid y trwyn a'r sinysau a achosir gan alergeddau weithiau. Y prif symptom yw trwyn yn rhedeg.
Torasgwrn trwyn, neu trwyn wedi ei dorri
Annwyd cyffredin